Oświadczenie Związku Biur Porad Obywatelskich w sprawie artykułu Rzeczpospolitej pt. „Na bezpłatnej pomocy można dobrze zarobić”

W związku z artykułem “Na bezpłatnej pomocy można dobrze zarobić” opublikowanym na łamach Rzeczpospolitej 7 stycznia 2018 roku, w którym w naszej ocenie nie została dochowana należyta staranność dziennikarska, Zarząd ZBPO wystosował poniższe oświadczenie oraz zwrócił się z prośbą o umieszczenie w Rzeczpospolitej sprostowania.

Zależy nam, aby wszystkie zainteresowane osoby, w tym Czytelniczki i Czytelnicy Rzeczpospolitej, mogły wyrobić sobie zdanie o poradnictwem obywatelskim i działalności podmiotów mających uprawnienia do prowadzenia szkoleń z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego oraz do wydawania zaświadczeń potwierdzających posiadanie wiedzy i umiejętności w tym zakresie, na podstawie pogłębionych, kompletnych informacji. Dlatego na wstępie chcemy wyjaśnić, że poradnictwo obywatelskie jest czymś innym niż poradnictwo prawne (definicja – w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej) i dlatego podczas 70-godzinnych szkoleń nie uczy się prawa, ale stosowania kompleksowego podejścia do pomocy osobom znajdującym się w szczególnie trudnych sytuacjach życiowych, takich jak zadłużenie, kłopoty mieszkaniowe, problemy ze świadczeniami społecznymi, zasiłkami. Pragniemy również przypomnieć, że poszerzenie ustawy o poradnictwo obywatelskie, mediacje jest odpowiedzią na zebrane dowody, iż nieodpłatna pomoc prawna w jej dotychczasowym kształcie była niewystarczająca, mało skuteczna i nieefektywna (raport NIK i liczne artykuły prasowe – załącznik 3 i 4).

Ustosunkowując się do stwierdzeń padających w artykule, m.in. wypowiedzi cytowanego adwokata, że “faktycznym beneficjentem nie stali się potrzebujący tylko organizacje”, potrzeba przypomnieć, że właśnie dbałość o jakość usług spowodowała, że ustawodawca wprowadził wymóg szkoleń dla wyrównania poziomu świadczonych usług poradnictwa obywatelskiego oraz konieczność systematycznego podnoszenia wiedzy w corocznych obowiązkowych kursach doszkalających.

Związek Biur Porad Obywatelskich jako ogólnopolskie stowarzyszenie niezależnych organizacji społecznych założone w 1998 roku w celu wspomagania rozwoju sieci Biur Porad Obywatelskich i poradnictwa obywatelskiego od początku działalności dba o zapewnienie bezpłatnej pomocy poradniczej wszystkim potrzebującym. Na przestrzeni 21 lat działalności Biura Porad Obywatelskich zrzeszone w Związku udzieliły 522 610 porad w zakresie m.in. spraw mieszkaniowych, rodzinnych, długowych, własności, zatrudnienia, świadczeń społecznych i wielu innych. Każde Biuro Porad Obywatelskich, które jest zrzeszone w sieci ZBPO, działa według jednolicie sformułowanych standardów jakości pracy i świadczonych usług (więcej – https://zbpo.org.pl/o-bpo/standardy-i-zasady/). Od 2004 r. Związek jest członkiem Citizens Advice International – międzynarodowej organizacji reprezentującej krajowe sieci biur porad obywatelskich, które łączą wspólne zasady i standardy świadczenia usług dla obywateli.

Ze względu na fakt, że w artykule najmocniej wybrzmiewa temat ceny szkoleń i egzaminów przedstawiamy poniżej informacje dotyczące kosztów szkolenia i egzaminu przekazane przez Związek dziennikarce Rzeczpospolitej, a nie opublikowane w artykule.

Odnosząc się też do nieścisłości zawartych w artykule, pragniemy poinformować, że wpływy z wpłat za przeprowadzone dotychczas szkolenia i egzaminy wynosiły 326 412 zł. W pełnej wysokości 3999 zł za szkolenie i egzamin koszty poniosły 63 osoby; 33 spośród uczestniczek i uczestników zapłaciło połowę ceny – 1999,50 zł, a 5 osób zostało zwolnionych z kosztów (zgodnie z zapisami Regulaminu prowadzenia szkoleń i wydawania zaświadczeń – https://zbpo.org.pl/szkolenia/regulamin/). Pozostałe wpływy (8 491,50 zł) pochodzą z wpłat za sam egzamin.

Cena szkolenia i egzaminu ustalona została na podstawie opracowanego budżetu dla 70 godzin szkoleniowych oraz egzaminu składającego się z 3 części. W budżecie szkolenia wyceniono pracę trenerów, ich przygotowanie, opracowanie materiałów szkoleniowych, dojazd do miejsc szkoleniowych (w całej Polsce) i nocleg oraz organizację szkolenia (m.in. rekrutację osób szkolonych, ewentualny wynajem sal na szkolenia, poczęstunek dla szkolonych) oraz rozliczenie finansowe szkolenia. Szkolenia odbywają się metodą warsztatową, w grupach kilkunastu osobowych, umożliwiają nabycie wiedzy i umiejętności. Cena szkolenia obejmuje również egzamin składający się z 3 części: testu (dla każdej grupy szkoleniowej opracowywany jest inny zestaw pytań), części ustnej – rozwiązanie zadania z zakresu metod komunikacji z klientem (przeprowadzenie zainscenizowanej rozmowy doradczej) oraz części pisemnej polegającej na opracowaniu planu działania. Egzamin kończy się indywidualną rozmową z egzaminowanym, omówieniu słabych i mocnych stron, podkreśleniu które elementy wymagają dalszej pracy, a także proponowany jest pakiet wsparcia podczas dalszej pracy poradniczej.

Jako załącznik do niniejszego oświadczenia publikujemy wszystkie pytania zadane przez dziennikarkę Rzeczpospolitej i treść odpowiedzi udzielonych przez Związek. Za szczególnie ważne uważamy podkreślenie faktu, że przepisy prawa, na mocy których działają organizacje społeczne, w tym i Związek Biur Porad Obywatelskich, nakładają na organizacje obowiązek przekazywania wszystkich uzyskanych w ramach działalności środków wyłącznie na cele statutowe. Statut ZBPO i wszystkie szczegółowe informacje dotyczące Związku są podane na stronie zbpo.org.pl (przeczytaj>)

Zarząd Związku Biur Porad Obywatelskich

Ija M. Ostrowska

Agnieszka Grabowska

Małgorzata Kaźmierczak

Stenia Krawczyk

Barbara Przybylska

Załączniki

1. Anna Krzyżanowska, Na bezpłatnej pomocy można dobrze zarobić, 7 stycznia 2019, Rzeczpospolita – http://archiwum.rp.pl/artykul/1393923-Na-bezplatnej-pomocy-mozna-dobrze-zarobic.html (artykuł płatny)
2. Pismo prezes ZBPO Iji Ostrowskiej wysłane w odpowiedzi na pytania dziennikarki Rzeczpospolitej – https://zbpo.org.pl/file/2019/01/ZBPO-Odpowiedzi-na-pytania-Rzeczp.jpg
3. Funkcjonowanie systemu nieodpłatne pomocy prawnej, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa, 2018 – https://www.nik.gov.pl/plik/id,16874,vp,19432.pdf
4. Przykładowe artykuły dotyczące oceny poradnictwa prawnego – https://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/bezplatna-pomoc-prawna-nie-zdaje-egzaminu,845591.html; https://publicystyka.ngo.pl/nieodplatna-pomoc-prawna-po-roku-stanowisko-organizacji

***

Treść pytań Anny Krzyżanowskiej autorki artykułu „Na bezpłatnej pomocy można dobrze zarobić” oraz odpowiedzi udzielone przez prezeskę ZBPO Iję Ostrowską

1) Ile osób, którym wydano wskazane zaświadczenia zostało również przez ZBPO przeszkolonych, a ile tylko przystąpiło do egzaminu?

W ramach 70-godzinnych szkoleń prowadzonych zgodnie z ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, przeszkolonych zostało 101 osób. Wszystkie te osoby przystąpiły do egzaminu.

Zaświadczenia bez konieczności odbycia szkolenia uzyskało:

• 31 osób, które zdały egzamin na podstawie § 8 Regulaminu prowadzenia szkoleń i wydawania zaświadczeń (Regulamin dostępny jest na stronie ZBPO pod adresem – https://zbpo.org.pl/szkolenia/regulamin/) po wcześniejszym potwierdzeniu doświadczenia w świadczeniu poradnictwa obywatelskiego;
• 49 osób, którym zaświadczenie wydane zostało bez udziału w egzaminie na podstawie § 13 ust. 2 Regulaminu prowadzenia szkoleń i wydawania zaświadczeń w związku. Osoby te spełniały kumulatywnie przesłanki z § 8 ust. 2 pkt 1-3, tzn. zostały przeszkolone przez ZBPO w ramach całościowego pakietu szkoleniowego dla doradców obywatelskich, zanim decyzją Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 sierpnia 2018 r. ZBPO uznane zostało za podmiot uprawniony do prowadzenia szkoleń i kursów doszkalających z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego oraz do wydawania zaświadczeń potwierdzających posiadanie wiedzy i umiejętności w tym zakresie, oraz poddały się w swojej pracy kontroli jakości porad.

2) Kim są osoby szkolące z poradnictwa obywatelskiego?

Trenerzy Związku Biur Porad Obywatelskich są doradcami obywatelskimi z długoletnim – dziesięcioletnim, a kilku trenerów z ponad dwudziestoletnim – doświadczeniem w świadczeniu poradnictwa obywatelskiego. Związek Biur Porad Obywatelskich ma wykwalifikowaną kadrę trenerską szkoloną w ramach wielu szkoleń, w tym certyfikowanych przez bliźniaczą organizację – Citizens Advice (strona – https://www.citizensadvice.org.uk/). Warunkiem zapewnienia standardu jakości porad obowiązującym w Międzynarodowym Związku Poradnictwa Obywatelskiego, którego ZBPO jest członkiem, jest systematyczne szkolenia personelu przez trenerów z praktyką poradniczą.

3) Ile osób nie zdało egzaminu potwierdzającego wiedzę i umiejętności z zakresu prowadzenia poradnictwa obywatelskiego?

Spośród 34 osób przeegzaminowanych 3 osoby zakończyły egzamin z wynikiem negatywnym, natomiast 1 osoba nie zdała egzaminu po ukończeniu szkolenia.

4) Z danych dostępnych na stronie wynika, że „Koszt szkolenia i egzaminu wynosi 3 999 zł. Koszt samego egzaminu to kwota 999 zł”. Co miało wpływ na takie określenie kosztów szkolenia?

Cena szkolenia i egzaminu ustalona została na podstawie opracowanego budżetu dla 70 godzin szkoleniowych oraz egzaminu składającego się z 3 części. W budżecie szkolenia wyceniono pracę trenerów, ich przygotowanie, opracowanie materiałów szkoleniowych, dojazd do miejsc szkoleniowych (w całej Polsce) oraz organizację szkolenia (m.in. rekrutację osób szkolonych, ewentualny wynajem sal na szkolenia, poczęstunek dla szkolonych) oraz rozliczenie finansowe szkolenia. Cena szkolenia obejmuje również egzamin.

Budżet egzaminu został opracowany z uwzględnieniem przygotowania 3 jego części: testu (dla każdej grupy szkoleniowej opracowywany jest inny zestaw pytań), części ustnej – rozwiązanie zadania z zakresu metod komunikacji z klientem (przeprowadzenie zainscenizowanej rozmowy doradczej) oraz część pisemnej polegającej na opracowaniu planu działania. Egzamin kończy się indywidualną rozmową z egzaminowanym, omówieniu słabych i mocnych stron, podkreśleniu które elementy wymagają dalszej pracy, a także proponowany jest pakiet wsparcia podczas dalszej pracy poradniczej. Cena egzaminu dotyczy osób, które wykazały swoje doświadczenie w poradnictwie obywatelskim i nie muszą odbywać szkolenia.

Uzyskane zaświadczenie potwierdzające wiedzę i umiejętności daje możliwość podjęcia pracy doradcy obywatelskiego zgodnie z ustawą. Ustawodawca nie przewidział środków finansowych na szkolenia ani też na potwierdzenie wiedzy i umiejętności doradców, dlatego całość kosztów obecnie pokrywają uczestnicy.